Bab Shalat

 Bab Shalat

Pengertian shalat

Ash-shalaatu tsar’aa aqwalun wa af’aalun muftatahatun bitakbiri wamuhtatamatun bit-tasliimi, wahiya ‘ibadatun yadaniyyatun faradhahaallahu ‘alaa muslimiina

Shalat menurut hukum syara ialah perkataan-perkataan dan perbuatan-perbuatan yang di mulai dengan takbir dan di akhiri dengan salam dan shalat itu (ialah) ibadah badaniah yang Allah telah fardhukan atas (tiap-tiap) orang islam

Tatacara shalat…

1. Menghadap kiblat…

Dalail : 24

‘an abii hurairata qala : qalan-nabiyyu shalallahu ‘alaihi wasallama i-dzaa qumta ilaash-shalata fasbikhilwudhu-a tsummastaqbilil qiblata fakabbir (HR. Bukhari dan Muslim)

Dari Abu Hurairah, ia berkata : “ Telah bersabda Nabi SAW :” Apabila kamu ingin mendirikan shalat maka hendaklah kamu sempurnakan wudhu kemudian menghadap (ke) kiblat lalu bertakbir “, (HR. Bukhari dan Muslim)

2. Mengangkat tangan (bertakbir)…

Dalail : 25

A’n ‘Aisyah qalat : kanan-nabiyyu shalallahu ‘alaihi wasallama yaftatihush-shalata bitakbiiri wakana yakhtatimu bit-tsliimi ( HR. Muslim)

Dari Aisyah, ia berkata : “ Adalah Nabi SAW memulai shalat dengan takbir dan mengakhirinya dengan salam”, ( HR. Muslim)

Dalail : 26

walithabranii : laatatimmu shalatu a-hadin minan-nasi hatta yatawadh-dha-a fayadha’ulwudhu-a mawaadhi’ahu tsumma yaquulu : Allahu akbaru.

Dan bagi (riwayat) Thabrani : “Tidak (sah) shalat seseorang ia berwudhu hingga ia berwudhu (yaitu) ia mencuci anggota widhu (sebagaimana mestinya), kemudian berkata: Allah Maha Besar” (bertakbir)

3. Cara mengangkat tangan…

Dalail : 27

‘An ibnu ‘umara qala : kana rasulillahu shalallahu ‘alaihi wasallama idza qama lish-shalati rafa’a yadaihi hatta takuuna hadz waminkabaiti tsumma kabbara (HR. Muslim).

Dari Ibnu Umar, ia berkata :” Adalah Rasulullah SAW apabila berdiri hendak shalat beliau mengangkat kedua tangannya hingga bertepatan dengan kedua bahunya, kemudian takbir “, (HR. Muslim)

4. Cara meletakkan tangan….

Dalil : 28

‘An wa-ili qala : ra-aitun-nabiyaa shalallahu ‘alaihi wasallama rafa’a yadaihi hiina dakhala fiish-shalati kabbara …. Tsumma wadha’a yadaihilyumnaa ‘alaalyusraa “(HR. Muslim)

Dari wali, ia berkata : Saya telah melihat Nabi SAW mengangkat kedua tangannya ketika masuk dalam shalat, beliau takbir … kemudian meletakkan tangan kanannya di atas tangan kirinya .. “(HR. Muslim)

Dalil : 29

‘An wa-ili qala : shallaitun-nabiyyi shalallahu ‘alaihi wasallama wawadha’a yadahul yumnaa ‘alaa yadihil yusraa ‘alaa shadrihi ”, (HR. Ibnu Khuzaimah)

Dari wali, ia berkata : “ Saya pernah shalat bersama Nabi SAW dan beliau meletakkan tangan kanannya di atas tangan kirinya di dalamnya”, (HR. Ibnu Khuzaimah)

5, Membaca do’a iftitah…

Dalil : 30

‘An a-bii hurairata qala : kaana rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama idzaa kabbara lish-shalati sakata hunaihatan qabla an yaqra-a fasa-altuhu faqala : allahumma baa’id baini wabaina khathaa yaa yaa kamaa ba’adta bainal masyriqi walmaghribi, allahumma naffinii min khathaa yaa yaa kamaa yunaqqats-tsaubul abyadhu minad-danasi, allahummagh silnii min khathaa yaa yaa bilmaa-I wats-tsalji walbaradi 

Dari Abu Hurairah, ia berkata : “ Adalah Rasulullah SAW apabila bertakbir shalat, beliau berhenti sebentar sebelum membaca (fatihah), lalu saya bertanya kepadanya, beliau berkata : “Aku membaca :

Allahumma baa’id bainii : Ya Allah jauhkan antaraku

Wabalana Khathaa-yaaya : Dan antara dosa-dosaku

Kamaa baa’ad-ta : Sebagaimana telah Engkau jauhkan

Bainal masyriqi wal-maghribi : Antara timur dan barat

Allahumma naqqinii : Ya Allah bersihkan aku

Min khathaa-yaaya : Dari dosa-dosaku

Kamaa yunaqqats –tsaubul :

Abyadhu minad-danas : Sebagaimana telah dibersihkan baju putih dari kotoran

Allahumaghsilnii : Ya Allah cucilah aku

Min-khathaa-yaaya : Dari dosa-dosaku

Bil maa-i wats-tsalji wal barad : Dengan air, salju dan embun dingin

Adapun do’a iftitah lainnya yang juga biasa di pakai Rasulullah SAW dalam shalatnya:

Dalil : 31

‘An ‘Aisyah qalat : kana rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama i-ftahtahush-shalatu qala : subhaanaka allahumma wabihamdika watabarakasmuka wata’aalaa jadduka walaa ilaaha ghairuka (HR.Abu Daud)

Dari Aisyah r.a, ia berkata : “ Adalah Rasulullah SAW dalam shalatnya membaca do’a iftitah : Subhaanakallahumma wabihamdika wa tabaa rakas-muka wa ta’alaa jadduka walaa illaha ghairuka ( Maha suci Engkau dan dengan memuji-Mu (aku memulai shalat ini). Maha Berkat Engkau lagi Maha Tinggi kemuliaan-Mu, dan tiada Allah (yang patut di abdi) selain Engkau)”, (HR.Abu Daud)

1.Membaca ta’awwudz…

Dalil : 32

Fa-idzaqara’tal qurana fasta’idz billahi minasy-syaithaanir-rajiimi (QS. An_Nahl : 98).

Telah berkata Allah SWT : “Maka apabila kamu membaca Qur’an hendaklah kamu (berkata) a’udzu billahi minasy-syaithanirrajiim (Aku berlindung (diri) kepada Allah dari godaan syaithan yang terkutuk”, (QS. An_Nahl : 98).

Dalil : 32 a

Annaa-nabiyya shalallahu ‘alaihi wasallama kana yaquulu qablalqiraa’ati, a-‘udzubillahi minasy-syaithaanir-rajiim (HR. Ibnu Mundzir)

Bahwasanya Nabi SAW sebelum membaca (Al_Fatihah) ia baca : “ A-‘udzubillahi minasy-syaithanirrajiim “ (HR. Ibnu Mundzir)

2. Membaca basmalah…

Dalil : 33

‘An nu’aimibni mujhirin qala : shallaita wara-a-abii hurairata faqara-a bismillahirrahmaanirrahiim tsumma qara-a bi-ummil qur’ani (HR. Nasaai dan ibnu Khuzaimah).

Dari Nu’aim bin Mujhir telah berkata : Saya pernah shalat di belakang Abi Hurairah lalu ia membaca : Bismillahirrahmanirrahiim (Dengan nama Allah Maha Pengasih lagi Penyayang). Kemudian baru ia membaca ummul qur’an (Al-Fatihah)”, (HR. Nasaai dan ibnu Khuzaimah)

Dalil : 3

Waliddara quthnii, idza qara’tumul hamdu faqra-uu bismillahirramaanirrahiim

Dan bagi (riwayat) Daruquthni : apabila kamu membaca alhamdu (maksudnya Al-Fatihah) maka hendaklah kamu membaca : Bismillahirrahmanirrahiim”,

8. Membaca Fatihah…

Dalil : 35

‘An –abii qatadata qala : an-nan-nabiyya shalallahu ‘alaihi wasallama yaqra-u fii kulli rak’atin bifatihatil kitaabi ( HR. Bukhari)

Dari Abi Qaladah, ia berkata : Bahwasanya Nabi SAW membaca Fatihah dalam tiap raka’at”, ( HR. Bukhari)

Dalil : 36

‘An ‘ubadatinibni shaamitin qala : qala rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasalama laa shalaata liman lam yaqra-u bi-ummul qurani (HR. Bukhari dan Muslim)

Dari Ubadah bin Shamit, ia berkata : Telah bersabda Rasulullah SAW : “ Tidak (sah) shalat orang yang tidak membaca Fatihah”, (HR. Bukhari dan Muslim)

9. Membaca “miin” …

Dalil : 37

‘An wa-ili qala : sami’tun-nabiyya shalallahu ‘alaihi wasallama qara-a ghairil maghdhuubi ‘alaihim walaadh-dh-dhaaliina faqala : aamiina, yamuddabihaa shautuhu ( HR. Ibnu Majah).

Dari wail ia berkata : Saya telah mendengar Nabi SAW membaca ghairil maghdubi ‘alaihim waladhdhal-lin, kemudian beliau memabaca : Amiin, dan dipanjangkan suaranya”, ( HR. Ibnu Majah).

Bacaan Fatihah dan terjemahannya …

Bismillahirrahmanirrahiim : Dengan nama Allah yang Maha pemurah lagi Maha Penyayang

Alhamdulil-laahi rabbal’aalamiina : Segala puji (hanyalah) bagi Allah yang memelihara sekalian alam

Arrahmaanirrahiim : Maha Pemurah lagi Maha Penyayang

Maaliki yaumid-diin : Yang memiliki hari pembalasan

Iyyakana’budu : Kepada Engkaulah kami beribadah

Wa-Iyyaaka : Dan kepada Engkaulah

Nastaa’in : Kami minta pertolongan

Ihdinasy-syirathal :

Mustaqiim : (Ya Allah) pinpinlah kami ke jalan yang lurus

Shirathal-ladziina : (Yaitu) jalan orang-orang yang

An’amta’alaihim : Engkau telah anugrahi nikmat atas mereka

Ghairil maghduubi : Bukan (dijalan) orang-orang yang dimurkai

‘Alaihim : Atas mereka

Waladh-dhaaliiin : Bukan (di jalan) orang-orang yang sesat

Aamiin : (Ya Allah ) perkenankanlah

10. Membaca ayat Al-Qur’an…

Dalil : 38

Faqra-u wamaa tayassara minalquraani ” (QS. Al-Muzammil:20)

Maka bacalah apa yang mudah (bagimu) dari Al-Qur’an” (QS. Al-Muzammil:20)

Dalil : 38 a

‘An abii sa’iidin qala : a-mirnaa an naqra-a bifaatihatil kitaabi wamaa tayas-sara ”, (HR. Abu daud) …….

Dari Abu Sa’id , ia berkata : Kami diperintah (Rasulullah) agar membaca Fatihah dan apa-apa ( ayat Qur’an) yang mudah”, (HR. Abu daud) …….

Dalil : 39

Fayaqra-u fiizh-zhahri wal’ashri fiir-rak’ataini bifaatihatil kitaabi rasurataini (HR. Bukhari dan Muslim)

Dari Abi Qaladah, ia berkata : Adalah Rasulullah SAW mengimani kami, maka beliau membaca Fatihah dan dua surat dalam shalat Dzuhur dan Ashar di dua rakaat yang pertama..”, (HR. Bukhari dan Muslim)

11. Cara ruku…

Dalil : 40

‘An –abii humaidis-saa’idii qala : kana rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama i-dzaa qama i-laash-shalaati ‘itadala qa-iman warafa’a yadaihi yuhadzii bihimaa mankibaihi tsumma yukabbiru, fa-idza arada an yarka’a rafa’a yadaihi hattaa yuhaadii bihimaa mankibaihi, tsumma qala : Allahu akbaru waraka’a, tsumma ‘itidala falam yushawwib ra’sahu lam yaqna’ wawadha’a yadaihi ‘alaa rakbataihi (HR. Bukhari dan Muslim).

Dari Abi Humaid as-Sa’idi, ia berkata : adalah Rasulullah SAW apabila berdiri hendak shalat beliau berdiri tegak kemudian takbir lalu apabila beliau hendak ruku beliau mengangkat kedua tangannya hingga bertepatan dengan kedua bahunya kemudian takbir : “Allahu Akbar” lalu beliau ruku dengan lurus (yaitu) beliau tidak menundukkan kepalanya dengan sangat dan tidak pula beliau tinggikan kepala dan beliau meletakkan kedua tangannya di atas lututnya”, (HR. Bukhari dan Muslim).

12. Bacaan pada waktu ruku…

Dalil : 41

‘An ‘aisyah qalat : kana rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama yaquulu fii rukuu’ihi wasujuuduhi, subhaanaka allahumma rabbanaa wabihamdika allahummaghfirlii

Dari Aisyah ra ia berkata : “adalah Rasulullah SAW dalam ruku dan sujudnya membaca :

Subhaanakallaahumma : Maha sici Engkau Ya Allah, Ya Rabb kami

Wabihamdika : Dan dengan memuji-Mu

Allahummaghfirlii : Ya Allah ampunilah aku (HR. Bukhari dan Muslim)

Do’a Tasbih ruku “Subhaana Rabiyal Azhiim”

Dalil : 41a

‘An Khudaifata qala : shallaita ma’an-nabiyya shalallahu ‘alaihi wasallama tsumma raka’a faja’ala yaquulu, subhaana rabiil ‘azhiim (HR.Muslim).

Dari Huzaifah telah berkata : Saya pernah shalat bersama Rasulullah SAW .. kemudian beliau ruku lalu membaca : “Subhaana Rabiyal Azhiim “ (Maha suci Tuhanku Maha Agung “ (HR.Muslim).

13. Cara bangkit dari ruku dan bacaannya…

Dalil : 42

‘An abii hurairata qala : kana rasuulillahai shalallahu ‘alaihi wasallama i-dza qaama ilaash-shalaati yakabbiru hiina yaquumu, tsumma yukabbiru hiina yarka’u, tsumma yaquulu sami’allahu liman hamidah, haina yarfa’u shalbahu minarrukuu’i, tsumma yaquulu wahuwa qaa-imun, rabbanaa walakalhamdu, HR. Bukhari dan Muslim

Dari Abu Hurairah telah berkata : “Adalah Rasulullah SAW apabila berdiri hendak shalat beliau takbir ketika berdiri, kemudian takbir ketika ruku kemudian berkata

Sami’allah : Mudah-mudahan Allah mendengar (memperkenankan

Liman hamidah : Bagi orang yang memuji kepada-Nya

Ketika mengangkat tulang belakang dari ruku kemudian berkata pada (waktu) tegak :

Rabbanaa : Wahai Tuhan kami

Walakal hamdu : Dan bagi Engkau segala puji” (HR. Bukhari dan Muslim)

Atau bisa juga membaca do’a sesudah mengucapkan “Sami’allahu liman hamidah” dengan membaca do’a yang panjang seperti.

Dalil : 42 a

‘An abii sa’iidil khudrii qala : kana rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama idza rafa’a ra’sahu minarrukuu’I qala : allahumma rabbanaa lakalhamdu mil-us-smaawati wal-ardhi wamil-u maasi’ta min syai-in ba’du, ahluts-tsanaa-I walmajdi a-haqqu ma qalal’abdu wakullanaa laka ‘abdu, allahumma laa maani’a limaa-a’thaita walaa mu’thii limaa mana’ata walaa yanfa’u zaljaddi minka jaddu (HR. Muslim)

Dari Abu Sa’id Al_Khudri telah berkata : adalah Rasulullah SAW apabila mengangkat kepalanya dari ruku membaca :

Allahumma : Ya Allah

Rabbanaa lakal hamdu : Ya Rabb kami bagi Mulah segala puji

Mil us-samaawati wal ardhi : Sepenuh langit dan bumi

Wa mil a maa-syi’ta : Sepenuh apa-apa yang Engkau kehendaki

Min Syai-in ba’du : Selain daripada itu

Ahlats-tsamaa-I wal majdi : Yang berhak bagi sanjungan dan pujian

Ahaqqu maa qalal’abdu : Selayak ucapan yang diucapkan seorang hamba

Wa kulla laka’abdun : Dan setiap kami adalah hamba-Mu

Allahumma laa maani’a : Ya Allah tidak ada yang dapat menghalangi

Limaa’ahaita : Apa-apa yang Engkau beri

Walaa mu’thiya : Dan tidak ada yang dapat memberi

Limaa mana’ta : Apa-apa yang Engkau halangi

Walaa yanfa’u dzal jaddi :

Minkal jaddu : Dan tidak akan ada manfaat kecuali kekayaan-Mu (HR. Muslim)

14. Cara bersujud…

Dalil : 43

‘An wa-ili qala : ra-aitu rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama adza sajada yadha’u rukbaitihi qabla yadaihi wa-idza nahadha rafa’a yadaihi qabla rukbataihi ( HR. Tamidzi ).

Dari Wail, ia berkata : Saya telah melihat Rasulullah SAW apabila sujud beliau meletakkan kedua lututnya sebelum kedua tangannya dan apabila bangkit berdiri beliau mengangkat kedua tangannya sebelum kedua lututnya “, ( HR. Tamidzi)

Dalil : 44

‘An abii humaidis-sa’idii : innanabiyya shalallahu ‘alaihi waallama ka-idzasajada a-mkana anfahu wajabhatahul ardhi wanhha yadaihi ‘an hanbaihi wawadha’a kaffaihi hadzwamankibaihi ( HR. Tarmidzi)

Dari Abi Humaid As-Sa’idi, ia berkata : Sesungguhnya Nabi SAW apabila sujud beliau menekankan hidung dan dahinya di bumi, dan beliau meletakkan kedua tangannya bertepatan dengan kedua bahunya” , ( HR. Tarmidzi)

Dalil : 45

‘An buhainata anna rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama kana –idza shalla wasajada farraja baina yaihi hatta yabdu wabayadha i-bthaihi ( HR. Bukhari dan Muslim)

Dari Buhainiah bahwasanya “Rasulullah SAW apabila shalat dan (kemudian) sujud beliau merenggangkan kedua tangannya sehingga keliahatan putih dua ketiaknya”, ( HR. Bukhari dan Muslim)

Dalil : 46

‘An abii ‘abaasi qala : qala rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama amirtu an asjuda ‘alaa sab’ati –a’azhama ‘alaal jabahati wa asaara baidahu ilaa anfusihi walyadaini war-rukbataini wa –atharafal qadamaini (HR. Bukhari dan Muslim)

Dari Ibnu Abba, ia berkata : “ Telah berkata Rasulullah SAW : “ Aku diperintahkan sujud dengan tujuh anggota, (yaitu) dahi, dan beliau isyaratkan dengan tangannya ke hidungnya dan dua tangannya dan dua tangan dan dua lutut dan ujung –ujung (jari) dari dua telapak kaki”, (HR. Bukhari dan Muslim)

Dalil : 47

Walbukhaarii … fa-idza sajada ghara muftarisin walaa qaa bidhihaa

Dan bagi riwayat Bukhari :” maka apabila beliau bersujud, beliau tidak bentangkan (jari-jarinya) dan tidak (pula) menggepitnya.

15. Do’a waktu sujud

Dalil : 48

‘An ‘aaisah qalat : kana rasulullahi shalallahu ‘alaihi wasallama yaquulu fii rukuu’ihi wasujuudihi, subhaanaka allahumma rabbanaa wabihamdika allahummaghfirlii (HR. Bukhari da Muslim)

Dari Aisyah telah berkata : Adalah Rasulullah SAW dalam ruku dan sujud membaca :

Subhaanakallahumma Rabbanaa : Maha suci Engkau Ya Allah, Ya Rabb kami

Wabihamdika : Dan dengan memuji-Mu

Allahummaghfirlii : Ys Allah ampunilah aku

(HR. Bukhari da Muslim)

Do’a / tasbih sujud “ Subhaana rabiyal a’laa”

Dalil : 48 a

‘An khudaifata qala : shallaita ma’an-nabiyya shalallahu ‘alaihi wasallama fakana yaquulu fii rukuu’ihi, subhaana rabiiyal’azhiimi, wafii sujuudihi, subhaana rabbiiyal’alaa (HR. Muslim dan Tirmidzi)

Dari Kudzaifah telah berkata : saya pernah shalat bersama Nabi SAW maka beliau membaca pada rukunya :” Subhaana rabiyal’azhiim”( Maha Suci Tuhanku yang Maha Agung) dan dalam sujudnya “Subhaana rabiyal’alaa” (Maha Suci Tuhanku yang Maha Tinggi)” (HR. Muslim dan Tirmidzi)

Dalil : 49

Qalan-nabiyyi shalallahu ‘alaihi wasallama i-dzaa sajadtu famakkin lisujuudidika wa-idzaa a-jlastu fajlis ‘alaa rijlikal yusraa (HR. Abu Daud).

Telah bersabda Nabi SAW : Bahwasanya Nabi SAW … dan apabila engkau sujud, maka bereskanlah sujudmu, maka apabila engkau duduk duduklah di atas kakimu yang kiri”, (HR. Abu Daud).

17. Do’a sewaktu duduk antara sujud

Dalil : 50

Qala khudaifata : kanan-nabiyya shalallahu ‘alaihi wasallama yaquulu bainas-sajadataini, rabbighfirli, rabbighfirlii (HR. Ibnu Majah dan Nasai).

Telah berkata Khuzaifah : Adalah Nabi SAW membaca antara dua sujud “Rabbaghfirlii, Rabbighfirlii” (Ya Rabb, ampunilah aku, Ya Rabb ampunilah aku)” (HR. Ibnu Majah dan Nasai).

18. Cara bangkit dari sujud

Dalil : 51

‘An wa-ili qala : innan-nabiyya shalallhu ‘alaihi wasallama i-dza nahadha ‘alaa rukbataihi wa’tamada ‘laa fakhdihi (HR. Ahmad)

Dari Wail telah berkata : “Bahwasanya Nabi SAW .. dan apabila bangkit dari berdiri, beliau bangkit dengan menekan kedua lututnya sedang sedang ( kedua tangannya) di atas pahanya “, (HR. Ahmad)

Dalil : 52

Anna abaahurairata kana yushallii lahum fayukabbiru kullamaa khufadha warafa’a falammaan-nashrafa qala , wallaahi aiini laasy-bahakum shalaatan birasuulillhahi shalallahu ‘alaihi wasallama (HR.Muslim)

Bahwasanya Abu Khurairah telah mengajarkan shalat orang-orang, maka ia takbir pada tiap tunduk dan bangkit, maka tetkala selesai ia berkata : “Demi Allah ! esungguhnya shalatku ini lebih menyamai shalat Rasulullah SAW dari pada kamu” (HR.Muslim)

19. Cara bangkit dari rakaat (I) dan rakaat (III)

Dalil : 53

‘An malikibni khuwaritsi, annahu ra-annabiyya shalallahu ‘alaihi wasallama yushallii fa-idzaa kana fii witri min shalaatihi lam yanhadh hatta yastawiya qaa’idan (HR, Bukhari)

Dari Malik bin Huwairits bahwasanya ia telah melihat Nabi SAW shalat (yaitu) apabila beliau berada dalam rakaat yang ganjil, beliau tidak bangkit hingga beliau duduk dengan tetap” (HR, Bukhari)

Maksudnya : Rasulullah SAW ada duduk sejenak sebelum bangkit, jadi, tidak langsung bangkit setelah sujud.

Dalil : 54

‘An Ibnu ‘Umara qala : kaanan-nabiyyallahu shalallahu ‘alaihi wasallama walaa yaf’alu dzaalika hiina yasjudu walaa hiina yarfa’u ra’saha minas-sujuudi (HR.Bukhari)

Dari Ibnu Umar, ia berkata : Adalah Nabi SAW .. tidak berbuat demikian (mengangkat dua tangannya) ketika sujud dan tidak pula ketika mengangkat kepala dari sujud”, (HR.Bukhari)

20. Cara duduk tahiyyat awal

Dalil : 55

‘An humaidis-sa’adii qala : ra-aitu rasuulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama wa-idza jalasa fiir-rak’ataini jalasa ‘laa rijlihil yusraa wanashabal yumnaa (HR.Bukhari)

Dari Abi Humaid As Sa’idi, ia berkata : Saya telah melihat Rasulullah SAW .. dan apabila duduk pada rakaat yang kedua (tahiyyat awal), beliau duduk di atas kakinya yang kiri dan belaiu dirikan (kaki) yang kanan”, (HR.Bukhari)

Dalil : 56

‘An Ibnu ‘Umara qala : kana rasuulillahi shalallhau ‘alaihi wasallama i-dza jalasa fiish-shalaati wadha’a kaffahul yumnaa ‘laa fakhdihil yumnaa ( HR. Muslim)

Dari Ibnu Umar, ia berkata : Adalah Rasulullah SAW apabila duduk dalam shalat, beliau meletakkan telapak tangan kanannya di atas pahanya yang kanan”, ( HR. Muslim)

Bertasyahud pada tahiyyat awal

Dalil : 56 a

|An wa-ili qala : kanan-nabiyyallaha shalallahu ‘alaihi wasallama i-dza shalla fawadha’a kaffahul yusraa ‘alaa fakhdihi warukubataihil yusraa waja’ala hudda mirfaqihil aimana ‘alaa fakhdihil yumnaa tsumma qabadha tsintaini min a-shaa bihi’ihi wakhalaqa hilqatan tsumma rafa’a i-sba’ahu fara-aituhu yuhayyi kuhaa (HR. Ahmad)

Dari Wail, ia berkata : Adalah Nabi SAW apabila shalat .. maka beliau meletakkan telapak tangannya yang kiri di atas paha dan lututnya yang kiri dan beliau meletakkan ujung sikunya yang kanan di atas pahanya yang kanan dan beliau menggenggam ibu jari dan jari tangannya kemudian beliau angkat jari ( telunjuk) nya maka saya lihat beliau menggoyang-goyangkannya” (HR. Ahmad)

21. Bacaan pada tahiyyat awal

Dalil : 57

‘An Abii mas’uudi qala : ‘allamanii rasuulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama wakaffa baina kaffaihit-tasyahadu kamaa yu’allinis-suurata minalqurani, attahiyyatu lillahi washa-shalawatu wath-thaibaatu, assalamu’alaika ayyuhannabiyyu warahmatullaahi wabarakaatuh, assalamu’alainaa wa’alaa ‘ibaadillaahish-shaalihiina, ayshadu an laa illaha illaallahu wahdahu laasyarikalahu wa asyhadu anna muhammadan ‘abduhu warasuuluhu (rawahu bukhaari muslim)

Dari Ibnu Mas’ud, ia berkata : adalah Rasulullah SAW telah mengajar tasyahud (tahiyyat) kepadaku dengan berpegang tangan sebagaimana beliau mengajar surat Al-Qur’an kepadaku, (beliau berkata):

At-tahiyyatulillah : Segala kehormatan (hanyalah)bagi Allah

Wash-shalaawatu : Dan (juga) sekalian ibadah

Wath-thayyibat : Dan (juga) sekalian kebaikan

Assalaamu’alaika : Mudah-mudahan selamat dan sejahtraturun atas-Mu

Ayyuhan-nabiyyu : Wahai Nabi

Warahmatullaahi : Dan (juga) rahmat Allah

Wabarakaatuh : Dan (juga) karunia-Nya

Assalaamu’alainaa : Mudah-mudahan selamat dan sejahtera turun atas kami

Wa’alaa : Dan atas

‘Ibaadillahish-shaalihiin : Hamba-hamba Allah yang shalih

Asy-hadu : Aku bersaksi

An ( l ) laa ilaaha : Bahwasanya tidak ada Tuhan

Illallah : Melainkan Allah

Wahdahu : Yang tunggal

Lasyariikalah : Yang tidak ada sekutu bagi-Nya

Wa-Asyhadu : Dan aku bersaksi

Anna Muhammadan : Bahwasanya Muhammad itu

‘Abduhuu warasuuluh : Hamba-Nya dan utusan-Nya

Kemudian dilanjutkan dengan shalawat

Dalil : 58

Qala baysirubnu sa’din : amaaranallahu nushallii ‘alaika fakaifa nushallii ‘alaika i-dzaa nahnu shalinaa fii shalaatinaa qala rasuulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama quuluu allahumma shallii ‘alaa muhammadin wa’alaa aali ibraahiima, wabaarik ‘alaa muhammadin wa’laa aali muhammadin kamaa barakta ‘alaa aali ibrahiima innka hamidummajiidun. (HR. Ahmad)

Allahumma : Ya Allah

Shalli’alaa Muhammad : Berilah rahmat atas Nabi Muhammad

wa’alaa ‘aali Muhammad : Dan atas keluarga Nabi Muhammad

Kamaa shallaita : Sebagaimana telah Engkau beri rahmat

‘alaa ‘aali Ibrahiima : Atas keluarga Nabi Ibrahiim

Wabaarik’alaa Muhammad : Dan berilah karunia atas Muhammad

Wa’alaa ‘alii Muhammad : Dan atas keluarga Nabi Muhammad

Kamaa baarakta : Sebagaimana telah Engkau beri karunia

‘alaa ‘alii Ibrahiim : Atas keluarga Ibrahiim

Innaka hamidun majiid : Sesungguhnya Engkau Maha Terpuji dan Maha Mulia.

(HR. Ahmad)

22 . Cara bangkit dari tahiyyat awal

Dalil : 59

‘An Ibnu ‘Umara qala : kana rasuulillahahi shalallahu ‘alaihi wasallama i-dza qaama minar-rak’ataini rafa’a yadaihi ( HR. Bukhari)

Dari Ibnu Umar, ia berkata : Adalah Rasulullah SAW apabila berdiri dari rakaat yang kedua beliau mengangkat kedua tangannya”, ( HR. Bukhari)

Maksudnya : Nabi SAW, bangkt dari rakaat kedua memulai rakaat ketiga, ketika tegak.

23. Bacaan pada rakaat ke (III) dan (IV)…

Dalil : 60

Qaala ‘Umara lisa’din : laqad tsakauka fii kulli syai-in hattash-shalaati, qala a-mma-anaa fa-amuddul au layaini wahdifu fiil a-hrayaini walaa aluumaaq tadaita bihi min shalaati rasuulilahi shalallahu ‘alaihi wasallama. (HR. Bukhari)

Telah berkata Umar kepada sa’ad : sesungguhnya ada orang-orang mengadukan halmu (kepadaku) dalam tiap sesuatu hingga (dalam hal) shalt, ia berkata : Adapun aku, aku panjangkan dua rakaat yang pertama dan “aku meringkaskan di dua rakaat yang kedua” dan aku tidak peduli apa-apa selama aku menuruti cara Rasulullah SAW “, (HR. Bukhari)

Maksudnya : Tidak lagi membaca surat tapi cukup Al-fatihah saja …

24. Cara duduk tahiyyat akhir

Dalil : 61

‘An Abii humaidin qala : kana rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama idza qaama ilaash-shalaati hatta idzaa kanat lirak’atul-latii tanqadhii fiihaa shalaatuhu akhraja rijluhul yusraa waqa’ada ‘laa siffihi mutawarriqan (HR. Ahmad dan Abu Daud)

Dari abi Humaidi, ia berkata : Adalah Rasulullah SAW apabila berdiri hendak shalat… hingga apabila sampai di rakaat yang penghabisan mengeluarkan kaki kirinya dan ia duduk miring di atas pinggulnya (yang kiri)” (HR. Ahmad dan Abu Daud)

Dalil : 62

‘An Abii humaidi qala : ra-aitu rasuulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama waidzaa jalasa fiir-rak’atil a-khirati qaddama rijluhul yusraa wanashabul u-khra waqa’ada ‘laa maq’idihi ”, (HR. Bukhari)

Dari Abi Humaid telah berkata : Saya telah melihat Rasulullah Saw .. dan apabila duduk pada rakaat terakhir, dikedepankan kakinya yang kiri dan beliau dirikan yang lain dan beliau duduk di atas pingulnya”, (HR. Bukhari)

Dalil : 63

‘An wa-ili qala : kaana rasulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama idzaa shalla fawadha’a kaffahulyusraa ‘alaa fahdihi warakbataihilyusraa waja’ala haddami faqihil –aimana ‘alaa fakhdihil yumnaa, tsumma qabadha tsintaini min a-shaabi’ihi wakhallaqa hilqatan tsumma rafa’a i-shba’ahu fa-aituhu yuharrikuhaa. (HR.Ahmad)

Dari Wail, ia berkata : Adalah Nabi SAW apabila shalat. Maka beliau meletakkan telapak tangannya yang kiri di atas paha dan lututnya yang kiri dan beliau meletakkan ujung sikunya yang kanan di atas pahanya yang kanan dan beliau meng-genggam ibu jari tengahnya kemudian beliau angkat jari ( telunjuk)nya maka saya lihat beliau menggoyang-goyangkannya”, (HR.Ahmad)

Bacaan pada tahiyyat akhir :

1. Bertasyahud sebagaimana pada tahiyyat awal (lihat : Dalil 57 / Dalil 86)

2. Kemudian membaca shalawat (lihat :Dalil 58 / Dalil 87) membaca do’a seperti keterangan berikut ini :

Dalil : 64

‘An Abii hurairatu qala : qala rasuulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama idza tasyah-hada ahadukum falyasta’idu billaahi min arba’I yaquulu : allahumma innii a’udzuubika min ‘adzaabi jahannama wamin ‘adzaabil qabri wamin fitnatil mahyaa walmamaati wamin futnatil masiihid-dajaali (HR. Bukhari dan Muslim)

Dari Abu Khurairah, ia berkata : “ Telah bersabda Rasulullah SAW apabila sala seorang dari antara kamu bertasyahud (membaca tahiyyat) maka hendaklah ia berlindung kepada Allah dari empat perkara yaitu (dengan do’a).

Allahumma : Ya Allah

Inni’auudzubika : Sesungguhnya aku berlindung kepada-Mu

Min ‘adzraabi jahan-nama : Dari adzabjahannam

Wamin ‘adzaabil qabri : Dan dari adzab kubur

Wamin fitnanil-mahya : Dan dari cobaan hidup

Wamal mamaati : Dan dari cobaan mati

Wamin fitnatil masihid-Dajjal : Dan dari pada fitnah Dajjal yang buta sebelah”,

(HR. Bukhari dan Muslim)

Dalil : 65

‘An Abii bakrish-shadiqi annahu qala : qala rasuulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama ‘alnii du’aa-an ud’uubihi fii shalaaqi, qala: qul allahumma innii dhalamtu nafsi zhilamaan katsiiran walaa yaghfirudz-dzunuuba illaa anta faghfirlii maghfiratan min ‘indika warhamnii innaka ghafurur-rahiimun. (HR. Bukhari dan Muslim)

Dari Abu Bakar Ash-Shiddiq bahwasanya ia berkata kepada Rasulullah SAW :’ ajarkanlah kepadaku suatu do’a yang saya akan berdo’a dengannya di dalam shalat saya, Rasulullah SAW bersabda:

“ Katakanlah :

Allahumma : Ya Allah

Inni zhalamtu nafsil : Sesungguhnya aku telah menganiaya diriku sendiri

Zhulman katsira : Dengan penganiayaan yang banyak

Walaa yaghfirudz-dzunuuba : Sedang tiada yang (dapat) mengampuni dosa-dosa

Illa anta : Melainkan Engkau

Fagh-firlii : Maka ampunilah aku

Maghfiratan min ‘indika : Suatu penganmpunan dari sisi-Mu

Varhamnii : Dan kasihanilah aku

Innaka ghafurur-rahiim : Karena sesungguhnya Engkau Maha Pengampun lagi Maha Penyayang.

(HR. Bukhari dan Muslim)

do’a ini bisa di baca pada tempat-tempat berdoa dalam shalat antara lain sesudah tasyahud / tahiyyat akhir.

26. Cara memberi salam

Dalil : 66

‘An Abii ‘Umara qala : kuntu araa rasuulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama yusallimu ‘an yamiinihi wa’an yasaarihi hatta a-raa bayadha khaddihi ( HR. Muslim)

Dari Abu Amir, ia berkata : “ Saya pernah melihat Rasulullah SAW memberi salam ke kananya dan ke kirinya hingga saya lihat putih pipinya “, ( HR. Muslim)

Dalil : 67

‘An Abii mas’uudi qala : kaana rasuulillahi shalallahu ‘alaihi wasallama yusallimu ‘an yumiinihi wa’an yasarihi “ assalaamu ‘alaikum warahmatullahi, hatta yuraa bayadhaadha haddihi (HR. Nasai)

Dari Ibnu Mas’ud, ia berkata : “ Adalah Rasulullah SAW memberi salam ke manannya dan ke kirinya : “Assalamu’alaikum warahmatullahi ( keselamatan, kesejahtraan dan rahmat Allah bercucuran atasmu), hingga kelihatan putih pipinya”, (HR. Nasai)

RAhmat Mulyadi Taman Bima Permai Blok A 11 Cirebon Jabar